Historia cechu

W związku z obowiązkową przynależnością rzemieślników do organizacji cechowych, Jarociński cech, tak jak inne cechy w latach 70 – 80, pełnił ważne funkcje wobec jednostek szczebla gminnego i powiatowego. Jako organizacja zrzeszająca rzemieślników opiniował miedzy innymi wnioski o wydanie uprawnień na prowadzenie działalności rzemieślniczej. To do cechu osoba zamierzająca otworzyć zakład rzemieślniczy kierowała swoje pierwsze kroki, za pośrednictwem którego składała wniosek do urzędu gminy. W biurze cechu dokumenty sprawdzane były pod kątem prawidłowości sporządzenia, dołączonych opinii między innymi straży pożarnej, sanepidu, a szczególnie sprawdzane były uprawnienia – kwalifikacje do prowadzenia działalności rzemieślniczej.

Wynikało to z przepisów prawa mówiącego, że każda osoba prowadząca zakład rzemieślniczy w określonym rzemiośle musi posiadać kwalifikacje zawodowe do jego wykonywania np. tytuł czeladnika, mistrza w zawodzie lub ukończone technikum z potwierdzonym stażem pracy.

W okresie tzw. „kartek” wydawane były „kartki” dla rzemieślników, pracowników i członków ich rodzin na wszystko, co było w latach 80-tych reglamentowane (mięso- wędliny, cukier) , przydzielane talony na reglamentowane samochody dostawcze i paliwo do nich. Przedmiotem przydziałów były nawet buty i artykuły pończosznicze.

W ramach statutowej działalności Cech prowadził nadzór pedagogiczny nad szkoleniem uczniów w zakładach rzemieślniczych. Tu sporządzane były umowy z uczniami, którzy byli zatrudnieni w zakładach rzemieślniczych w celu nauki zawodu. Obowiązywały limity przyjęć uczniów do zakładu, w którym nie mogło być więcej niż 3 uczniów, za dodatkowym zezwoleniem maksymalnie 5- ciu.

W posiadaniu jarocińskiego cechu jest rejestr umów uczniowskich od 1945 r., którego prowadzenie w kolejnych tomach jest kontynuowane do dnia dzisiejszego. W rejestrach tych jest zapisanych około 5400 uczniów z okresu 1945 – 2017.

Decyzją zarządu Cechu z dnia 18 kwietnia 1974 r., (zgodnie z Uchwałą Zarządu Centralnego Związku Rzemiosła z dnia 02 lutego 1974 r.) została powołana Komisja Kontroli Społecznej. W skład jej wchodził pracownik cechu oraz powołani do niej rzemieślnicy. Kontrolowała ona zakłady zatrudniające pracowników i uczniów pod kątem warunków zatrudnienia, przebiegu praktyk, prowadzonej dokumentacji uczniowskiej i pracowniczej, warunków technicznych i sanitarnych budynku, bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dla celów prowadzenia działalności kulturalno – oświatowej utworzona była Komisja Kulturalno – Oświatowa. Wchodzący w jej skład rzemieślnicy przy współudziale pracowników cechu organizowali „gwiazdki” dla dzieci, zabawy cieszące się dużą frekwencją wśród rzemieślników, wycieczki krajowe i zagraniczne. Przez krótki okres działał „Klub Rzemieślnika”, w którym można było się spotkać przy kawie z kolegami.

Uchwałą Walnego Zgromadzenia Delegatów Cechu z dnia 24 marca 1974 r. została utworzona „Kasa Pogrzebowa”. Celem jej powołania było niesienie pomocy finansowej w formie zapomóg pogrzebowych w wypadku śmierci członka kasy.

W związku z tym, że przynależność do organizacji cechowej była obowiązkowa, przyjmowane były skargi na działalność zakładów rzemieślniczych, a dotyczące w szczególności jakości wykonywanych usług.

W tym celu działała Komisja d/s Skarg i Zażaleń, do której powołani byli rzemieślnicy z długoletnim doświadczeniem zawodowym. Celem tej komisji było rozpatrywanie skarg, wydawanie opinii w sprawie jakości wykonanej usługi lub jej wyceny .

W tym miejscu należy przypomnieć, że ceny wtedy były regulowane. W cechu opracowywane były stawki roboczogodziny, zatwierdzane cenniki. W piekarnictwie, cukiernictwie, wędliniarstwie obowiązywały urzędowe receptury. Rozpatrując kierowane do cechu skargi, zadaniem Komisji d/s Skarg i Zażaleń było doprowadzenie do polubownego jej załatwienia i pogodzenia obydwu stron sporu.

W przypadku powtarzających się skarg na jednego rzemieślnika, nieetycznego prowadzenia zakładu rzemieślniczego, komisja miała prawo wystąpić do Sądu Cechowego – organu statutowego, o przeprowadzenie postępowania w celu podjęcia czynności dyscyplinujących. Sąd mógł zastosować środki dyscyplinujące w formie upomnienia, nagany, do wystąpienia do organu administracji państwowej o cofnięcie uprawień do wykonywania rzemiosła włącznie.

Na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w jarocińskim cechu odbywały się spotkania przedstawicieli ZUS z zadłużonymi w opłacaniu składek rzemieślnikami, w celu podjęcia rozmów i kroków zmierzających do likwidacji zadłużenia.

Cech jako organizacja zrzeszająca rzemieślników, dla Głównego Urzędu Statystycznego za pośrednictwem izby rzemieślniczej, miał obowiązek składania sprawozdań statystycznych w zarządzonym zakresie, m.in. w zakresie ilości zrzeszonych zakładów i zatrudnienia w nich. Jako organizacja rzemieślnicza, miał swoich przedstawicieli w różnych jednostkach decyzyjnych, opiniodawczych, które w tym czasie funkcjonowały.

Rzemieślnicy kandydowali i byli wybierani do rad powiatowych i wojewódzkich, a jako organizacja uczestniczył w świętach państwowych i miejskich.

W latach 80-tych, kiedy cech realizował własne i powierzone odgórnie zadania, zatrudniał nawet 7 pracowników z kierownikiem biura włącznie, w tym pracownika d/s bhp, cen i podatków, radcę prawnego.

W tym okresie w jarocińskim cechu w różnych latach zrzeszonych było około 440 do 600 członków.

Odbywają się kursy pedagogiczne oraz kursy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W dniu 27 maja 1985 r wyborem Walnego Zgromadzenia Członków kończy po 29 latach, sprawowanie funkcji starszy cechu – Jan Bartkowiak – właściciel zakładu krawieckiego z Jarocina. Jest to konsekwencja wprowadzenia do statutu cechu dwukadencyjności pełnienia funkcji statutowych.

Jego następcą zostaje Antoni Regulski – właściciel zakładu stolarskiego z Jarocina. Sytuacja prawna cechów zmieniła się diametralnie od 01 stycznia 1989 r.

Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o swobodzie działalności gospodarczej zniosła obowiązek zrzeszania się w organizacjach przedsiębiorców poprzez zapis: „Przedsiębiorcy przysługuje, na zasadzie dobrowolności, prawo zrzeszania się w organizacje przedsiębiorców.” Zniosła też wymóg posiadania kwalifikacji zawodowych do prowadzenia działalności gospodarczej, jakim było między innymi prowadzenie zakładu rzemieślniczego. W ustawie zapisano:

„Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”.

Celem tej ustawy w okresie przemian ustrojowych, przechodzenia z gospodarki regulowanej na wolnorynkową, w dobie redukcji zatrudnienia i likwidacji zakładów, było aktywizowanie ludzi poprzez umożliwienie otwierania własnej działalności gospodarczej i tworzenia nowych miejsc pracy.

Z dniem 31 lipca 1989 r. po 25 latach, z pracy w jarocińskim cechu rezygnuje Stefan Koluśniewski – kierownik biura. . Po wcześniejszych zwolnieniach, przejściach na emeryturę w cechu pozostaje 2 pracowników administracyjnych. Główna Księgowa Aleksandra Mikołajczak przejmuje pełnienie obowiązków kierownika biura.

Z chwilą wprowadzenia dobrowolnej przynależności do organizacji rzemieślniczych z jarocińskiego cechu stopniowo ubywa członków. Dzieje się to poprzez składane rezygnacje z członkostwa, zaprzestanie opłacania składek członkowskich, które są źródłem finansowania cechu, w konsekwencji wykreślenie z listy członków. Zostają najwierniejsi, długoletnim stażem członkowskim oraz rzemieślnicy szkolący uczniów.

W myśl ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle:

Osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą na podstawie ustawy o działalności gospodarczej mogą prowadzić tę działalność, z zachowaniem warunków określonych w niniejszej ustawie o rzemiośle. Działalność takich osób zaliczana jest do rzemiosła.

W myśl tej ustawy rzemieślnik ma prawo do dobrowolnego zrzeszania się w cechach i spółdzielniach rzemiosła.

W konsekwencji tych zapisów nie przybywa nowych członków, którzy zechcieliby się zrzeszyć w organizacji rzemieślniczej dobrowolnie.

W latach 1995 – 1999 Cech Rzemiosł Różnych w Jarocinie podejmuje inicjatywę organizacji „Wystaw Rzemiosła”, w których biorą udział nie tylko rzemieślnicy ale również przedsiębiorstwa z terenu Powiatu Jarocińskiego.